Stockholm
Katılmak ya da katılmamak? NATO sorunu, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin, askeri ittifakın dışında kalmanın dev komşularıyla sorun yaşamamak için uzun süredir devam eden inancı paramparça ettiği Finlandiya ve İsveç’te bu hafta doruğa çıkıyor.
Finlandiya cumhurbaşkanı ve her iki ülkedeki iktidardaki Sosyal Demokratlar önümüzdeki birkaç gün içinde katılım lehinde çıkarsa, NATO yakında Rusya’nın kapısının önüne iki üye ekleyebilir.
Bu, iki İskandinav ülkesi için tarihi bir gelişme olurdu: İsveç, 200 yıldan fazla bir süredir askeri ittifaklardan kaçınırken, Finlandiya, II. Dünya Savaşı’nda Sovyetler Birliği tarafından mağlup edildikten sonra tarafsızlığı benimsedi.
Rus kuvvetleri 24 Şubat’ta Ukrayna’ya saldırana kadar Stockholm ve Helsinki’de NATO üyeliği hiçbir zaman ciddi olarak düşünülmedi. Neredeyse bir gecede, her iki başkentte de konuşma “Neden katılmalıyız?”dan değişti. “Ne kadar sürer?”
Sert burunlu Ukrayna direnişi ve geniş kapsamlı Batı yaptırımları ile birlikte, işgalin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e geri tepmesinin en önemli yollarından biri.
Finlandiya ve İsveç ittifaka katılırsa, Rusya kendisini Baltık Denizi ve Kuzey Kutbu’ndaki NATO ülkeleri tarafından tamamen çevrili bulur.
Daha önce Moskova’da görev yapan Fin diplomat ve Washington’daki Yeni Amerikan Güvenliği Merkezi’nde araştırma görevlisi olan Heli Hautala, “İşgalden önceki statükoya geri dönüş yok” dedi.
Ukrayna savaşından önce Putin ile en iyi ilişkiye sahip görünen Batılı lider olan Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinisto’nun Perşembe günü NATO üyeliği konusundaki tutumunu açıklaması bekleniyor. Her iki ülkedeki iktidardaki Sosyal Demokrat partiler bu hafta sonu tutumlarını sunmaya hazırlanıyor.
Cevapları “evet” ise, her iki parlamentoda da NATO üyeliği için güçlü çoğunluk olacak ve resmi başvuru prosedürlerinin hemen başlamasının önünü açacaktır.
Başbakan Sanna Marin liderliğindeki Finlandiya Sosyal Demokratları, bir NATO başvurusunu onaylamak için Finlandiya’daki diğer partilere katılma olasılığı yüksek. İsveç’teki durum o kadar açık değil.
İsveçli Sosyal Demokratlar her zaman bağlantısızlığa sıkı sıkıya bağlı kaldılar, ancak parti lideri ve Başbakan Magdalena Andersson net bir “24 Şubat öncesi ve sonrası” olduğunu söyledi.
Partinin İklim ve Çevre Bakanı Annika Strandhall liderliğindeki kadın fraksiyonu NATO üyeliğine karşı çıktı.
Bayan Strandhall, İsveç yayıncısı TV4’e verdiği demeçte, “Çıkarlarımıza en iyi şekilde askeri açıdan bağımsız olmamızın hizmet edeceğine inanıyoruz” dedi. Geleneksel olarak İsveç barış ve silahsızlanma için güçlü bir ses olmuştur” dedi.
Ne Finlandiya ne de İsveç, Rusya’nın müdahalesinin ana hedefi olabileceğinden korkarak bir referandum planlamıyor.
İsveç ve Finlandiya, üyelik talep etmeleri halinde başvuru döneminde ABD’den ve diğer NATO üyelerinden destek güvencesi aradılar ve aldılar.
Her iki ülke de, ittifakın bire bir, hepsi bir arada güvenlik garantileri kapsamına girmeden önce, geçici olarak savunmasız kalacaklarını düşünüyor.
Kremlin, İsveçliler ve Finliler NATO’ya katılmaya karar verirlerse bunun “askeri ve siyasi yansımaları” konusunda uyardı.
Rusya Güvenlik Konseyi başkan yardımcısı ve eski Rusya cumhurbaşkanı Dmitry Medvedev, geçen ay Moskova’yı Baltık bölgesindeki askeri varlığını güçlendirmeye zorlayacağını söyledi.
Ancak analistler, Rus kuvvetlerinin Ukrayna’da ne kadar çıkmazda olduğu göz önüne alındığında, İskandinav ülkelerine karşı askeri harekatın olası görünmediğini söylüyor.
Bayan Hautala, Finlandiya ile 1.300 kilometrelik (830 millik) sınırın yakınında konuşlanmış Rus birliklerinin birçoğunun Ukrayna’ya gönderildiğini ve orada “önemli kayıplar” verdiğini söyledi.
Potansiyel Rus karşı önlemlerinin, geçen yıl Polonya’nın Belarus sınırında olanlara benzer şekilde, silah sistemlerini Finlandiya’ya yakınlaştırmayı, dezenformasyon kampanyalarını, siber saldırıları, ekonomik karşı hamleleri ve göçü Rusya-Finlandiya sınırına yönlendirmeyi içerebileceğini söyledi.
Son haftalarda Rus askeri uçakları tarafından bildirilen birkaç hava sahası ihlali ve Moskova’da ünlü İsveçlileri Nazi sempatizanı olarak gösteren posterlerle bariz bir kampanya ile Rusya’nın İsveç ve Finlandiya’ya odaklanmasını artırdığına dair işaretler var. Bay Putin, Kremlin’in “özel askeri operasyon” dediği operasyonu başlatmadan önce Ukrayna liderlerine karşı benzer taktikler kullandı.
Onlarca yıldır üyeliğe karşı katı bir şekilde durduktan sonra, her iki ülkedeki kamuoyu bu yıl hızla değişti. Anketler, Finlerin %70’inden fazlasının ve İsveçlilerin yaklaşık %50’sinin artık katılmayı desteklediğini gösteriyor.
Finlandiya Uluslararası İlişkiler Enstitüsü’nden bir araştırmacı olan Charly Salonius-Pasternak, Ukrayna’da yaşanan şok edici sahnelerin Finlerin “bu bizim başımıza gelebileceği” sonucuna varmalarına neden oldu.
Soğuk Savaş sırasında Finlandiya, Sovyetler Birliği’ni kışkırtmamak için NATO’dan uzak dururken, İsveç’in zaten Napolyon Savaşları’nın sonuna kadar uzanan bir tarafsızlık geleneği vardı. Ancak her iki ülke de herhangi bir Sovyet tehdidine karşı koymak için zorunlu askerliğe dayalı silahlı kuvvetler oluşturdu. İsveç’in nükleer silah programı bile vardı, ancak 1960’larda bunu rafa kaldırdı.
Ekim 1981’de bir Sovyet denizaltısı İsveç’in güneybatısında karaya oturduğunda bir çatışma tehdidi alevlendi. Sonunda denizaltı denize geri çekildi ve İsveç kuvvetleri ile bir Sovyet kurtarma filosu arasındaki gergin bir soğukluğa son verdi.
1990’larda Rusya’nın askeri gücü azalırken, Finlandiya gardını yüksek tutarken, İsveç, Rusya ile bir çatışmanın giderek olası olmadığını düşünerek ordusunu küçülttü ve odağını bölgesel savunmadan uzak çatışma bölgelerindeki barışı koruma misyonlarına kaydırdı.
Rusya’nın 2014 yılında Kırım’ı ilhakı, İsveçlileri güvenlik durumunu yeniden değerlendirmeye sevk etti. Zorunlu askerliği yeniden başlattılar ve stratejik açıdan önemli Baltık Denizi adası Gotland da dahil olmak üzere savunma yeteneklerini yeniden inşa etmeye başladılar.
Savunma analistleri, Finlandiya ve İsveç’in NATO’nun Kuzey Avrupa’daki yeteneklerini önemli ölçüde artıracak modern ve yetkin silahlı kuvvetleri olduğunu söylüyor. Finlandiya ve İsveç kuvvetleri NATO ile o kadar sık eğitim alıyor ki, esasen birlikte çalışabilir durumdalar.
Yeni üyelerin eklenmesi genellikle aylar alır çünkü bu kararların 30 NATO üyesinin tamamı tarafından onaylanması gerekir. Ancak iki ülke tarafından herhangi bir başvuruda bulunulmadığı için kimliğinin açıklanmaması şartıyla gazetecilere brifing veren bir NATO yetkilisine göre Finlandiya ve İsveç’te katılım süreci “birkaç hafta içinde” yapılabilir.
Bunlar normal zamanlar değil, dedi.
Bu hikaye Associated Press tarafından bildirildi.
Kaynak : https://www.csmonitor.com/World/Europe/2022/0510/Shaken-by-Ukraine-war-Sweden-and-Finland-face-NATO-choice?icid=rss